Δείκτες_Ι

Γενικός στόχος  είναι να προωθήσει την πρόοδο προς την παρακολούθηση και την ανάλυση των καταστάσεων και τάσεων στον τομέα της υγείας. Η μέτρηση και η παρακολούθηση των δεικτών υγείας είναι σημαντικές για την μέτρηση των ανισοτήτων και την καθοδήγηση στη λήψη αποφάσεων βάσει στοιχείων στον τομέα τη δημόσιας υγείας.

Απευθυνόμαστε σε δύο κύρια ακροατήρια:

• άτομα εθνικού επιπέδου που είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση,ανάλυση και επικύρωση έγκαιρων και αξιόπιστων δεδομένων σχετικά με τα συστήματα και τις υπηρεσίες υγείας και αυτό περιλαμβάνει άτομα σε ζωτικές υπηρεσίες , επαγγελματίες της υγείας και της δημόσιας υγείας.

• χρήστες πληροφοριών υγείας για τη λήψη αποφάσεων για την ενίσχυση της παροχής υπηρεσιών υγείας.

Τα τελευταία χρόνια, έχει σημειωθεί σημαντική βελτίωση στην ικανότητα των κρατών  να παράγουν και να αναλύουν πληροφορίες για την υγεία. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτή η προσπάθεια ενισχύθηκε από την εγγραφή τους στο RCHDI. Η βελτίωση αυτή μπορεί να φανεί, για παράδειγμα, στην ικανότητα πολλών χωρών να παρακολουθούν και να αξιολογούν κατάλληλα την επίτευξή  των στόχων. Θα πρέπει να εξετάσουμε την ίδια την έννοια της υγείας , λόγω της πολυδιάστατης φύσης της, η έννοια πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα διαφόρων πολιτιστικών και θεωρητικών αναφορών. Επομένως, η έννοια αποτελεί συνάρτηση της ιστορικής περιόδου και του τόπου στον οποίο διατυπώνεται ο ορισμός της.

Η έννοια της υγείας που χρησιμοποιείται σε αυτό το έγγραφο αναπτύχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ)¹. Δηλώνει ότι η υγεία είναι μια κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας. Η έννοια της ΠΟΥ είναι, εν μέρει, ευθυγραμμισμένη με το ολιστικό μοντέλο και ενισχύει τις θετικές συνδηλώσεις της «υγείας». Ορισμένοι κριτικοί έχουν παραπονεθεί ότι αυτή η έννοια είναι ουτοπική και ανέφικτη . Υποστηρίζουν ότι η έννοια της ευημερίας αντικατοπτρίζει μια εξιδανίκευση της έννοιας και, ως εκ τούτου, δεν είναι χρήσιμη ως στόχος για τις υπηρεσίες υγείας, επειδή δεν επαρκεί για την ανάπτυξη λειτουργικών δεικτών υγείας. Άλλοι ανέφεραν την εξάρτησή της από τα πολιτιστικά πλαίσια και την αποτυχία της να εξετάσει μια σειρά διαστάσεων. Ωστόσο, υπάρχουν εκείνοι που έχουν βρει τον ορισμό της υγείας της ΠΟΥ ως αποδεκτή επιλογή και τον θεωρούν ένα βήμα προς τα εμπρός από τον ορισμό που παρέχεται από τα βιοϊατρικά μοντέλα.

Αρκετοί μελετητές έχουν αφιερώσει προσπάθειες για να καταστήσουν την υγεία μετρήσιμη σε αυτό το εννοιολογικό πλαίσιο. Ειδικότερα, η έννοια της ΠΟΥ τονίζει ότι η υγεία δεν αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του τομέα της υγείας, αλλά μάλλον κοινή ευθύνη άλλων τομέων. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από το ολοκληρωμένο σύστημα των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και των στόχων που μπορούν να διευκολύνουν την ενοποίηση των πολιτικών σε όλους τους τομείς. Το ρήμα «μέτρο» αναφέρεται στη διαδικασία εφαρμογής μιας κλίμακας αναφοράς σε μια μεταβλητή ή ένα σύνολο μεταβλητών, ενώ το ουσιαστικό «μέτρηση» αναφέρεται στην έκταση, τη διάσταση, την ποσότητα κ.λπ., ενός χαρακτηριστικού.

Σύμφωνα με τον Morgenstern , η μέτρηση των μεταβλητών υγείας περιλαμβάνει τη χρήση διαφορετικών επιπέδων μετρήσεων, τα οποία μπορούν να παραχθούν με δύο τρόπους:

1. Με άμεση ατομική παρατήρηση (για παράδειγμα, με μέτρηση της αρτηριακής πίεσης των ατόμων ή πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας όταν χρειάζεται). και

2. Με παρατήρηση πληθυσμιακών ομάδων ή παρατήρηση βάσει τοποθεσίας. Δημιουργούνται ποσοστά και αναλογίες (όπως ο επιπολασμός της υπέρτασης ή το ποσοστό των εφήβων γυναικών ηλικίας 15 έως 19 ετών που είναι μητέρες). Μέσοι όροι (όπως η μέση κατά κεφαλήν πρόσληψη αλατιού σε έναν δήμο)· και διάμεσοι (διάμεση επιβίωση ασθενών με καρκίνο, για παράδειγμα), μεταξύ άλλων.

Οι μετρήσεις που παράγονται από παρατηρήσεις ομάδων ή τοποθεσιών χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ειδικών για τον πληθυσμό
μετρήσεων, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να ταξινομηθούν σε διαφορετικά επίπεδα:

1. Συγκεντρωτικές μετρήσεις υγείας: Πρόκειται για μετρήσεις (μέσοι όροι, διάμεσοι, αναλογίες) που παρέχουν μια συνοπτική εικόνα των παρατηρήσεων των ατόμων σε κάθε παρατηρούμενη ομάδα (για παράδειγμα, επιπολασμός υπέρτασης σε γυναίκες και άνδρες εντός μιας δεδομένης ηλικιακής ομάδας). Με άλλα λόγια, μετρούν την υγεία στον πληθυσμό.

2. Οικολογικές ή περιβαλλοντικές μετρήσεις: Αναφέρονται στα φυσικά χαρακτηριστικά του τόπου όπου ζει ή εργάζεται μια πληθυσμιακή ομάδα. Ορισμένα απο αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να είναι δύσκολο να μετρηθούν (για παράδειγμα, έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ώρες ημερησίων εκθέσεων στο  ήλιο ή έκθεση σε φορείς δάγκειου πυρετού). Αυτοί οι παράγοντες είναι εξωτερικοί προς το άτομο.

3. Παγκόσμιες μετρήσεις: Αυτές αναφέρονται σε χαρακτηριστικά της ομάδας ή του τόπου χωρίς ανάλογα σε ατομικό επίπεδο (πυκνότητα πληθυσμού, δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης, κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν κ.λπ.). Αυτά θεωρούνται δείκτες πλαισίου.

Η μέτρηση των διαστάσεων της υγείας σε έναν πληθυσμό απαιτεί εκτιμήσεις και, ως εκ τούτου, υπάρχει κάποιος βαθμός ανακρίβειας. Κάθε δείκτης υγείας είναι μια εκτίμηση (μια μέτρηση με κάποιο βαθμό ανακρίβειας) μιας δεδομένης διάστασης υγείας σε έναν πληθυσμό-στόχο.

Υπάρχει ιεράρχηση εννοιών στον τομέα της δημόσιας υγείας. Η λέξη δεδομένα αναφέρεται στην πιο βασική μονάδα (είσοδος) η οποία, όταν διαχειρίζεται, δημιουργεί έναν δείκτη. Ο δείκτης, μόλις αναλυθεί, παράγει
πληροφορίες, οι οποίες, μόλις ερμηνευτούν, παράγουν γνώση. Η γνώση απαιτεί διάδοση μέσω κατάλληλων και αποτελεσματικών διαδικασιών επικοινωνίας, προκειμένου να επηρεάζεται η λήψη αποφάσεων σχετικά με την υγεία και να παράγεται δράση. Αυτός ο φαύλος κύκλος που ξεκινά με την παραγωγή αποδεικτικών στοιχείων και κορυφώνεται με τη δράση για τη δημόσια υγεία αποτελεί τη βάση για αυτό που έχει ονομαστεί «τεκμηριωμένη δημόσια υγεία»

Ένας δείκτης είναι μια μέτρηση που αντικατοπτρίζει μια δεδομένη κατάσταση.

Κοινή στους διάφορους ορισμούς των δεικτών στη βιβλιογραφία είναι η έννοια ότι οι δείκτες είναι συνοπτικά μέτρα που μπορούν, με απλό τρόπο, να αποκαλύψουν (ή να μετρήσουν) μια κατάσταση που δεν είναι προφανής όταν εξετάζεται από μόνη της. Ένας δείκτης υγείας, λοιπόν, είναι ένας τρόπος μέτρησης συγκεκριμένων χαρακτηριστικών υγείας σε έναν δεδομένο πληθυσμό.  Οι δείκτες υγείας επιχειρούν να περιγράψουν και να παρακολουθήσουν την κατάσταση υγείας ενός πληθυσμού. Τα χαρακτηριστικά σχετίζονται με χαρακτηριστικά ή ιδιότητες υγείας, ενώ η ίδια η έννοια της υγείας περιλαμβάνει σωματική, συναισθηματική, πνευματική, περιβαλλοντική, ψυχική και κοινωνική ευημερία . Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό να γίνει διάκριση μεταξύ ενός τμήματος δεδομένων (ενικός), ή δεδομένο (πληθυντικός), και ένας δείκτης. Ένα δεδομένο μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελείται από οποιοδήποτε αριθμητικό στοιχείο που συνέβαλε στην κατασκευή του δείκτη.

Το δεδομένο και ο δείκτης δεν είναι συνώνυμες έννοιες, αν και σε ορισμένα πλαίσια η εννοιολογική διάκριση μπορεί να μην είναι απολύτως σαφής.

Για παράδειγμα, το ποσοστό επίπτωσης συγγενούς σύφιλης σε συγκεκριμένο πληθυσμό και έτος είναι ένας δείκτης. Τα δεδομένα είναι ο αριθμός των περιπτώσεων συγγενούς σύφιλης που διαγνώστηκαν σε παιδιά ηλικίας κάτω του ενός έτους (ο αριθμητής) και ο συνολικός αριθμός γεννήσεων ζώντων στον συγκεκριμένο πληθυσμό και έτος (ο παρονομαστής). Ωστόσο, το δεδομένο που αναφέρεται σε κάθε νέα περίπτωση συγγενούς σύφιλης είναι επίσης ένας δείκτης από μόνος του. Ο δείκτης δείχνει κάθετη μετάδοση της νόσου, αντικατοπτρίζει την ποιότητα της προγεννητικής περίθαλψης και υποδεικνύει ένα γεγονός που μπορούν να αποτρέψουν οι υπηρεσίες υγείας.

Τέλος, οι δείκτες είναι δυναμικοί και αντικατοπτρίζουν συγκεκριμένες χρονικά συνδεδεμένες, πολιτιστικές καταστάσεις και πλαίσια. Για παράδειγμα, πολλές χώρες αντιμετωπίζουν επί του παρόντος ταχεία γήρανση του πληθυσμού, καθώς και αύξηση των χρόνιων μη μεταδοτικών ασθενειών (NCD). Ως εκ τούτου, ορισμένες χώρες εξακολουθούν να αγωνίζονται να συλλέξουν τα σχετικά δεδομένα σχετικά με βασικούς δείκτες για τον αποτελεσματικό έλεγχο των μη μεταδοτικών ασθενειών.

Η ταξινόμηση των δεικτών ως θετικών ή αρνητικών αντικατοπτρίζει το κατά πόσον συνδέονται άμεσα ή αντιστρόφως με την υγεία.

Οι δείκτες θεωρούνται θετικοί όταν έχουν άμεση σχέση (συσχέτηση) με την υγεία. Όσο υψηλότερη είναι η τιμή του δείκτη, τόσο καλύτερη είναι η κατάσταση της υγείας των ατόμων στον πληθυσμό που μελετάται.

Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση αποτελεί δείκτη μακροπρόθεσμης επιβίωσης. Ως εκ τούτου, μπορεί να θεωρηθεί θετικός δείκτης υγείας. Άλλα παραδείγματα θετικών δεικτών είναι το ποσοστό των θεραπευμένων περιπτώσεων φυματίωσης, της εμβολιαστικής κάλυψης ή των καλυπτόμενων αναγκών οικογενειακού προγραμματισμού.

Οι δείκτες θεωρούνται αρνητικοί όταν έχουν αντίστροφη σχέση (συσχέτιση,) με την υγεία. Όσο υψηλότερη είναι η τιμή του δείκτη, τόσο χειρότερη είναι η κατάσταση της υγεία των ατόμων στον πληθυσμό που μελετάται.

Παραδείγματα αρνητικών δεικτών είναι το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας, το ποσοστό μητρικής θνησιμότητας, το ποσοστό επίπτωσης του AIDS και το ποσοστό των ασθενών με φυματίωση που εγκαταλείπουν τη θεραπεία.

Η ανάπτυξη των δεικτών δεν αποτελεί αυτοσκοπό απλώς για την παρατήρηση και την τεκμηρίωση της χωρικής ή χρονικής κατανομής του μετρούμενου αντικειμένου. Αντίθετα, ο λόγος για τον οποίο οι δείκτες χρησιμοποιούνται στη δημόσια υγεία είναι η καθοδήγηση της λήψης αποφάσεων για την υγεία. Απώτερος στόχος είναι η βελτίωση της υγείας του πληθυσμού και η μείωση των άδικων ανισοτήτων που μπορούν να προληφθούν.

Ορισμένες κύριες χρήσεις ή εφαρμογές είναι:

1. Περιγραφή. Οι δείκτες υγείας μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για παράδειγμα, για να περιγράψουν τις ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης στον πληθυσμό και την επιβάρυνση από ασθένειες σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες. Η περιγραφή των αναγκών υγείας ενός πληθυσμού μπορεί να καθοδηγήσει τις αποφάσεις σχετικά με την έκταση και τη φύση των ανεκπλήρωτων αναγκών, τις εισροές που απαιτούνται για την αντιμετώπιση του προβλήματος και τις ομάδες που πρέπει να λάβουν τη μεγαλύτερη προσοχή, μεταξύ άλλων λειτουργιών.

2. Πρόβλεψη ή πρόγνωση. Οι δείκτες υγείας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων όσον αφορά την κατάσταση της υγείας (πρόβλεψη) ενός πληθυσμού ή μιας ομάδας ασθενών (πρόγνωση). Αυτοί οι δείκτες χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση του ατομικού κινδύνου και της πρόγνωσης, καθώς και για την πρόβλεψη των επιβαρύνσεων της νόσου στους πληθυσμούς. Επιπλέον, μπορούν να προβλέψουν τον κίνδυνο εκδήλωσης ασθενειών, συμβάλλοντας έτσι στην πρόληψη επιδημιών ή στην ανάσχεση της εδαφικής εξάπλωσης συγκεκριμένων προβλημάτων υγείας.

3. Εξήγηση. Οι δείκτες υγείας μπορούν να διευκολύνουν την κατανόηση του γιατί ορισμένα άτομα σε έναν πληθυσμό είναι υγιή και άλλα όχι. Σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί κανείς να αναλύσει δείκτες σε σχέση με κοινωνικούς καθοριστικούς παράγοντες της υγείας, όπως οι ρόλοι και οι κανόνες των φύλων. εθνικότητα, εισόδημα και κοινωνική υποστήριξη, εκτός από την αλληλεξάρτηση αυτών των καθοριστικών παραγόντων.

4. Διαχείριση συστήματος και βελτίωση ποιότητας. Η παραγωγή και η τακτική παρακολούθηση δεικτών υγείας μπορεί επίσης να παρέχει ανατροφοδότηση για τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων σε διάφορα συστήματα και τομείς. Για παράδειγμα, οι σημαντικές βελτιώσει στην ποιότητα των δεδομένων και των δεικτών που δημιουργούνται και οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση των εθνικών συστημάτων πληροφοριών για την υγεία όσον αφορά τη συλλογή, ανάλυση και παρακολούθηση ενός συνόλου βασικών δεικτών υγεία

5. Αξιολόγηση. Οι δείκτες υγείας μπορούν να δείξουν τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων στον τομέα της υγείας. Η παρακολούθηση τέτοιων δεικτών μπορεί να ανιχνεύσει τον αντίκτυπο των πολιτικών, των προγραμμάτων, των υπηρεσιών και των δράσεων υγείας. Διάφοροι συγγραφείς έχουν αναλύσει την επάρκεια (αποτελέσματα ευθυγραμμισμένα με τις προσδοκίες) και την αληθοφάνεια (αποτελέσματα που δεν εξηγούνται από εξωτερικούς παράγοντες) των αποδεικτικών στοιχείων για τις επιπτώσεις στην υγεία. Από την άποψη αυτή, οι τάσεις και η κατανομή των δεικτών υγείας είναι χρήσιμες, και μερικές φορές επαρκείς, ως απόδειξη των αποτελεσμάτων των πολιτικών, των προγραμμάτων, των υπηρεσιών και των δράσεων δημόσιας υγείας

6.Υπεράσπιση. Οι δείκτες μπορούν να χρησιμεύσουν ως εργαλεία για την υποστήριξη ή την εναντίωση σε συγκεκριμένες ιδέες και ιδεολογίες σε διαφορετικά ιστορικά και πολιτιστικά πλαίσια. Ένα παράδειγμα είναι η ευγλωττία με την οποία οι πολιτικοί επικαλούνται ορισμένους δείκτες υγείας για να υπερασπιστούν ή να αντιταχθούν σε συγκεκριμένες πολιτικές ή κυβερνήσεις. Η χρήση δεικτών υγείας για την υπεράσπιση είναι μία από τις σημαντικότερες στρατηγικές προόδου, διότι μπορεί να καθοδηγήσει τις πολιτικές αποφάσεις για τη βελτίωση των επιπέδων υγείας του πληθυσμού

7.Λογοδοσία. Οι δείκτες υγείας μπορούν να παρέχουν τις απαραίτητες πληροφορίες —σχετικά με τους κινδύνους, τα πρότυπα ασθενειών και θνησιμότητας και τις τάσεις που σχετίζονται με την υγεία με την πάροδο του χρόνου— για ένα ευρύ φάσμα κοινού και χρηστών, όπως κυβερνήσεις, επαγγελματίες υγείας, διεθνείς οργανισμούς, κοινωνία των πολιτών και τη γενική κοινότητα.

 Η παροχή σε αυτές τις ομάδες των πληροφοριών για την παρακολούθηση της κατάστασης και των τάσεων υγείας ενός πληθυσμού είναι ζωτικής σημασίας για τον κοινωνικό έλεγχο, την αξιολόγηση και τη θεσμική παρακολούθηση.

1. Έρευνα. Η απλή παρατήρηση της χρονικής και χωρικής κατανομής των δεικτών υγείας στις πληθυσμιακές ομάδες μπορεί να διευκολύνει την ανάλυση και να οδηγήσει σε μια υπόθεση για την εξήγηση των παρατηρούμενων τάσεων και αποκλίσεων.

2. Μετρήστε το χάσμα μεταξύ των φύλων. Οι δείκτες που λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου μετρούν τα χάσματα μεταξύ ανδρών και γυναικών που προκύπτουν από διαφορές ή ανισότητες στους ρόλους, τους κανόνες και τις σχέσεις μεταξύ των φύλων. Παρέχουν επίσης στοιχεία σχετικά με το κατά πόσον οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, όπως αποκαλύπτονται από έναν δείκτη υγείας (θνησιμότητα, νοσηρότητα, παράγοντες κινδύνου, στάση έναντι της αναζήτησης υπηρεσιών υγείας), είναι αποτέλεσμα ανισοτήτων με βάση το φύλο. Η κατασκευή αυτών των δεικτών μπορεί να απαιτήσει τον επιμερισμό ή/και την προσθήκη νέων μεταβλητών. Για παράδειγμα, για να συμπληρωθεί το ποσοστό των εφήβων γυναικών που είναι μητέρες, θα μπορούσε κανείς να προσθέσει ως μεταβλητή το ποσοστό αυτών των μητέρων που αναφέρουν ότι ο πατέρας του παιδιού τους είναι τουλάχιστον 30 ετών.

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ

Η μέτρηση έχει κεντρική σημασία για την έννοια της βελτίωσης της ποιότητας· παρέχει ένα μέσο για τον καθορισμό του τι κάνουν πραγματικά τα νοσοκομεία και τη σύγκρισή του με τους αρχικούς στόχους προκειμένου να εντοπιστούν ευκαιρίες βελτίωσης.

Οι κυριότερες μέθοδοι μέτρησης της απόδοσης των νοσοκομείων είναι: 3μηνιαία επιθεώρηση, η έρευνα ικανοποίησης του κοινού, αξιολόγηση από τους πολίτες , αξιολόγηση από ανεξάρτητους αξιολογητές  και στατιστικοί δείκτες.

Οι στατιστικοί δείκτες μπορούν να υποδείξουν θέματα για τη διαχείριση των επιδόσεων και τη βελτίωση της ποιότητας. Η δημοσίευση δεικτών επιδόσεων των νοσοκομείων θα ενθαρρύνει τη βελτίωση, θα επιδείξει τη δέσμευση για διαφάνεια, θα ενισχύσει την επιλογή των ασθενών και θα συμβάλει στη δημόσια λογοδοσία.

Οι δείκτες απόδοσης των νοσοκομείων εκφράζονται σε αριθμητικές τιμές που επιτρέπουν την ανάλυση και τη σύγκριση των αποτελεσμάτων εντός του νοσοκομείου, μεταξύ νοσοκομείων και μεταξύ διαφορετικών οργανισμών.

Οι δείκτες επιδόσεων των νοσοκομείων αποτελούν εργαλεία για την αξιολόγηση των επιδόσεων των νοσοκομείων και πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να επιτρέπουν την επίτευξη προκαθορισμένων στόχων. Αντιπροσωπεύουν ένα προσιτό, αρκετά οικονομικό, δυνητικά τυποποιημένο και μη επεμβατικό μέσο μέτρησης της απόδοσης.